Huishoudens, werk en consumptieveranderingen in vroegmodern Holland. Het voorbeeld van de koffie- en theeverkopers in achttiende-eeuws Leiden

Nespresso, Senseo, of een ouderwets kopje uit de pergolator? De koffieliefhebber heeft tegenwoordig keuze

te over. Voor wie liever thee drinkt, zijn er losse thee en zakjes in alle denkbare smaken. Koffie en thee

zijn producten die sterk verbonden zijn met variatie, smaak en marketing – bij uitstek symbolen van de

hedendaagse consumptiemaatschappij. Maar ook historisch gezien worden koffie en thee dikwijls in

verband gebracht met belangrijke consumptieveranderingen. Rond 1700 werden deze dranken in toenemende

mate vanuit de koloniën ingevoerd en op steeds grotere schaal geconsumeerd door steeds bredere

lagen van de bevolking. Sommige historici menen zelfs dat de behoefte aan koffie, thee en andere

nieuwe goederen ertoe leidde dat (arbeiders)gezinnen meer en harder gingen werken om deze consumptiedoelen

te bereiken. In deze theorie van de ‘industrious revolution’ speelt de rol van (getrouwde) vrouwen

een grote rol. Onder meer door de vergroting van hun economische activiteiten voor de markt zouden

inkomens van vroegmoderne gezinnen zijn gegroeid. Dit artikel onderzoekt een van de nieuwe

mogelijkheden voor gezinnen in Leiden om het inkomen te vergroten: de verkoop van koffie en thee. Door

het analyseren van de professionele achtergrond van Leidse koffie- en theeverkopers en hun echtgenoten

wil het inzicht bieden in de complexe relatie tussen veranderende consumptiepatronen, arbeid en de gezinseconomie.